Ambystoma mexicanum

Witam na mojej stronie internetowej traktujacej o aksolotlach.
Aksolotl jest neoteniczną formą gatunku płaza ogoniastego (Caudata) zaliczanego do rodziny poprzecznozębnych (Ambystomatidae).Rodzaj Ambystoma jest najliczniejszy i obejmuje ponad 30 gatunków.

Nazwa polska: Aksolotl meksykański, ambystoma meksykańska

Nazwa angielska: The axolotl

Nazwa niemiecka: Der (das) Axolotl

Nazwa czeska: Axolotl mexický

Długość życia

Aksolotle żyją 10-15 lat. Ale w dobrych warunkach hodowlanych niektóre osobniki dożywają nawet 25 lat.

Wygląd

Ciało jest masywne i krępe. Ogon jest długi, bocznie spłaszczony.Na grzbiecie znajduje się gładki grzebień – od karku do końca ogona. Głowa jest duża, lekko spłaszczona z małymi oczami umieszczonymi grzbietowo. Aksolotle pozbawione są powiek. Za głową, po obu stronach ciała, widoczne są po każdej stronie trzy pary pierzastych skrzeli zewnętrznych, którymi płaz często porusza. Po bokach tułowia widocznych jest 16-18 wcięć żebrowych. Ubarwienie ciała jest ciemne, czasami czarne oraz popielate bądź brązowe z licznymi plamkami nadającymi marmurkowaty deseń – jest to tzw. ubarwienie dzikie (wild-type). W hodowlach laboratoryjnych uzyskano formy białe – leucystyczne – takie zwierzęta mają czerwone skrzela, ciemne oczy i czarne znaczenia na głowie – często sklepy mylnie nazywają je albinosami. Są to dwie, dominujące w naszym handlu, formy barwne aksolotli.

Wyhodowano również aksolotle czarne (tzw. forma melanistyczna), oraz albinotyczne (spośród których wyróżnia się: złote albinosy (golden-albino), aksantoryczne, białe albinosy oraz albinosy melanistyczne (melanoid albino) – wszystkie mają czerwone oczy). Kryterium podziału albinosów opiera się na różnicach genetycznych i fenotypowych – wspólną cechą jest obecność recesywnego genu warunkującego albinizm w układzie homozygotycznym (dwie takie same kopie tego genu).

Aksolotl meksykański osiąga 15-30 cm długości całkowitej.

Występowanie

Gatunek ten jest endemitem. W naturze spotykany tylko w dwóch wysokogórskich jeziorach Meksyku. Jeziora Xochimilco i Chalco (już nie istnieje – wyschło) położone są/były na wysokości 2300 m.n.p.m. niedaleko stolicy Meksyku. Ich obszar wraz ze wszystkimi dopływami przekraczał 35 km². Ich głębokość nie przekraczała 10 metrów, ale i tak aksolotle najczęściej nie schodzą głębiej jak na 1 metr. Jest gatunkiem konsumpcyjnym. Jego mięso jest ponoć bardzo smaczne. Z powodu degradacji środowiska naturalnego grozi temu gatunkowi wyginięcie w naturze. W celu ochrony został objęty przepisami Konwencji Waszyngtońskiej CITES (załącznik II) oraz został wpisany na Czerwoną Listę Gatunków Zagrożonych (IUCN). Na szczęście w hodowlach amatorskich i laboratoryjnych jest z powodzeniem rozmnażany i te są głównym źródłem tych zwierząt.

Ciekawostki

Aksolotle mają duże zdolności do regeneracji utraconych części ciała. Ogon, fragmenty skrzeli, lub odnóża młodocianym osobnikom odrastają w całości. Z tego względu i z uwagi na szereg interesujących właściwości ich organizmów aksolotle hodowane są w laboratoriach do badań z zakresu transplantologii, a także endokrynologii czy genetyki.

Po raz pierwszy aksolotle rozmnożono w Paryżu w XIX wieku. Udało się także aksolotla przeobrazić w formę lądową. Pierwsza dokonała tego w 1917 roku polska uczona Laura Kaufman (zastosowała tyroksynę). Przeobrażone osobniki dorosłe są podobne do spokrewnionego gatunku Ambystoma tigrinum.

W listopadzie 2005 zespół niemieckich naukowców z Instytutu Maxa Plancka opublikował wyniki prac nad stworzeniem transgenicznej linii aksolotli z GFP (ang. green fluorescence protein – zielone białko fluorescencji). Otrzymano w ten sposób nieocenione narzędzie do badań z zakresu embriologii, organogenezy, regeneracji i nauk pokrewnych. Można dzięki niemu prześledzić los wybranych (przeszczepionych) grup komórek w trakcie rozwoju organizmu, emitują one zielone światło. W ten sposób aksolotle dołączyły do laboratoryjnej plejady, obok myszy i rybki danio, organizmów świecących na zielono.

Neotenia

Jest to zjawisko występujące u płazów, polegające na pozostawaniu w stadium larwalnym oraz możliwości osiągania dojrzałości płciowej i rozmnażania się bez przeobrażenia w formę dorosłą. Fenomen ten związany jest z kilkoma czynnikami, z których najważniejsze wydają się być: brak reakcji tkanek organizmu płaza na tyroksynę i inne pokrewne hormony tarczycy (co często jest uwarunkowane genetycznie) lub niedorozwojem samej tarczycy i upośledzona jej funkcją w wydzielaniu hormonów (co często jest uwarunkowane środowiskowo). Do pierwszej grupy zaliczyć można m. in. Odmieńca jaskiniowego (Proteus anguius), amfiumy (Amfiuma means) czy syren (Sirena lacertina) i wiele innych. Podawane hormony tarczycy nie powodują przeobrażenia tych płazów. Wszystkie te gatunki nazywane są larwami stałymi a zjawisko ich rozmnażania nazywa się pedogenezą. Inne gatunki reagują na iniekcyjne podawane hormony tarczycy i pod ich wpływem dokonuje się przeobrażenie do lądowej formy dorosłej (i do tej grupy zaliczmy właśnie aksolotla). Wyróżniamy neotenię zupełną, gdzie czynnikiem ją wywołującym jest zazwyczaj niska temperatura wody w której bytują larwy płazów. Do tej grupy zaliczamy różne gatunki europejskich traszek zamieszkujące północne tereny kontynentu. W przypadku neotenii zupełnej larwy mogą odbywać gody i się rozmnażać. W przypadku neotenii niezupełnej (zjawisko występuje także u płazów bezogonowych) przedłuża się tylko nadmiernie okres larwalny bez możliwości rozmnażania się w tej formie.

Aktywność

Ożywiają się głównie nocą, ale w dzień także są aktywne. Ich aktywność wzmaga się, gdy są głodne i intensywnie poszukują pokarmu. Także w przyciemnionym akwarium są aktywniejsze.